नेपाली राजनीतिमा युवा सहभागितालाई थप वृद्धि गर्ने केही सम्भावित योजना

साझा पाना २०८१ वैशाख २६ गते १६:५३ मा प्रकाशित

सुनिल मर्हजन

नेपाली राजनीतिमा युवाहरूको संलग्नता वर्षौंदेखि विकसित हुँदै आएको एउटा महत्त्वपूर्ण घटना हो। जनसङ्ख्याको ठूलो हिस्सा युवा भएकाले उनीहरूमा देशको भविष्य निर्माणमा सहभागी हुने स्वाभाविक झुकाव हुन्छ। यो संलग्नता राजनीतिक दलहरूमा सामेल हुनुदेखि युवाहरूको नेतृत्वमा आन्दोलन र वकालत समूहहरू गठन गर्ने दायरा हो।

युवाहरूको संलग्नताको एउटा उल्लेखनीय पक्ष भनेको उनीहरूलाई व्यवस्थित र परिचालन गर्न सामाजिक सञ्जाल र डिजिटल प्लेटफर्महरूको प्रयोग हो। फेसबुक, ट्विटर र इन्स्टाग्राम जस्ता प्लेटफर्महरू युवा नेपालीहरूका लागि आफ्ना विचारहरू व्यक्त गर्न, सूचना आदानप्रदान गर्न र राजनीतिक गतिविधिहरू समन्वय गर्ने शक्तिशाली औजार बनेका छन्। यो डिजिटल सक्रियताले सामाजिक मुद्दाहरू बारे चेतना जगाउन, राजनीतिक पारदर्शिता प्रवर्द्धन गर्न र निर्वाचित पदाधिकारीहरूलाई जवाफदेही बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।

यसबाहेक, धेरै युवा नेपालीहरू परम्परागत राजनीतिक दलहरूप्रति बढ्दो मोहभंग गर्दै छन् र राजनीतिक अभिव्यक्तिको लागि वैकल्पिक मार्गहरू खोजिरहेका छन्। यसले युवा-केन्द्रित राजनीतिक आन्दोलन र युवा पुस्ताका चासो र आकांक्षालाई प्राथमिकता दिने पार्टीहरूको उदय भएको छ। तर, युवाहरूको उत्साह र उर्जाका बाबजुद पनि नेपाली राजनीतिमा सक्रिय सहभागिताका लागि उनीहरूले सामना गर्नुपर्ने थुप्रै चुनौतीहरू छन्। जसमा राजनीतिक दलभित्रको शक्ति संरचना, स्रोत र सञ्जालमा सीमित पहुँच र राजनीतिक प्रणालीमा भ्रष्टाचार र नातावादको व्याप्ति समावेश छ।

थप रूपमा, त्यहाँ उम्मेदवारीको लागि उमेर आवश्यकताहरू र स्थापित राजनीतिक व्यक्तित्वहरूको प्रभुत्व जस्ता अवरोधहरू छन्, जसले युवा नेताहरूलाई मूलधारको राजनीतिमा प्रवेश गर्न बाधा पुराउन ‍ सक्छ। यी चुनौतिहरूको बाबजुद पनि नेपाली राजनीतिमा युवाहरूको बढ्दो संलग्नताले थप समावेशी र गतिशील राजनीतिक परिदृश्यतर्फ सरेको सङ्केत गर्छ। युवाहरूले आफ्नो उपस्थितिलाई निरन्तरता दिइरहेका छन् र टेबलमा सिट मागिरहेका छन्, उनीहरूसँग सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने र नेपालको लोकतान्त्रिक विकासमा योगदान गर्ने क्षमता छ।

नेपाली राजनीतिमा युवा सहभागितालाई थप वृद्धि गर्ने केही सम्भावित योजनाहरू यहाँ छन्:

१. युवा नेतृत्व विकास कार्यक्रमहरू: राजनीतिमा रुचि राख्ने युवा नेपालीहरूका लागि विशेष रूपमा तयार पारिएको व्यापक नेतृत्व प्रशिक्षण कार्यक्रमहरू कार्यान्वयन गर्ने। यी कार्यक्रमहरूमा सार्वजनिक भाषण, नीति विश्लेषण, सामुदायिक संगठन र राजनीतिक रणनीतिमा कार्यशालाहरू समावेश हुन सक्छन्।

२. युवा राजनीतिक सहभागिता पहल: निर्वाचनको समयमा युवा मतदाता दर्ता र मतदान बढाउने उद्देश्यले अभियान र पहलहरू सुरु गर्ने। यसले युवाहरूलाई उनीहरूको लोकतान्त्रिक अधिकार प्रयोग गर्न प्रोत्साहित गर्न शैक्षिक कार्यशालाहरू, आउटरिच कार्यक्रमहरू, र सोशल मिडिया अभियानहरू समावेश गर्न सक्छ।

३. राजनीतिक दलहरूमा युवा प्रतिनिधित्व: राजनीतिक दलहरूलाई सक्रिय रूपमा युवा नेताहरूलाई उनीहरूको दायराभित्र भर्ती गर्न र प्रवर्द्धन गर्न प्रोत्साहित गर्ने। यसमा पार्टीभित्र युवा पङ्क्तिहरू निर्माण गर्ने, युवा राजनीतिज्ञहरूका लागि मेन्टरशिपको अवसर उपलब्ध गराउने र पार्टी नेतृत्वको पदमा युवा प्रतिनिधित्वका लागि कोटा बाँडफाँड गर्ने समावेश हुन सक्छ।

४. विद्यालयहरूमा नागरिक शिक्षा: विद्यार्थीहरूलाई राजनीतिक प्रक्रिया, लोकतान्त्रिक सिद्धान्तहरू र सक्रिय नागरिकताको महत्त्वबारे शिक्षित गर्न विद्यालयहरूमा नागरिक शिक्षा कार्यक्रमहरूको परिचय दिँदै। यसले सानै उमेरदेखि नागरिक संलग्नताको संस्कृति खेती गर्न र विद्यार्थीहरूलाई ठूला भएपछि राजनीतिक गतिविधिहरूमा भाग लिन सशक्त बनाउन मद्दत गर्न सक्छ।

५. युवा-केन्द्रित नीति प्लेटफर्महरू: राजनीतिक दलहरू र नीति निर्माताहरूलाई युवाहरूको विशेष आवश्यकता र सरोकारहरूलाई सम्बोधन गर्ने नीति प्लेटफर्महरू विकास गर्न प्रोत्साहित गर्दै। यसमा युवा बेरोजगारी, शिक्षा र स्वास्थ्य सेवामा पहुँच, किफायती आवास, र वातावरणीय दिगोपन जस्ता मुद्दाहरू समावेश हुन सक्छन्।

६. युवा नेतृत्वको पहलका लागि समर्थन: नेपालमा सामाजिक र राजनीतिक मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्न काम गरिरहेका युवा नेतृत्वका पहलहरू र तल्लो तहका संस्थाहरूलाई सहयोग गर्न कोष र स्रोतहरू उपलब्ध गराउने।

यसमा युवा कार्यकर्ताहरू र परिवर्तन-निर्माताहरूलाई सशक्तिकरण गर्न अनुदान, छात्रवृत्ति, र क्षमता-निर्माण सहयोग समावेश हुन सक्छ। यी योजना र पहलहरू कार्यान्वयन गरेर, नेपालले आफ्नो युवा जनसङ्ख्यालाई सक्रिय रूपमा संलग्न र सशक्त बनाउने थप समावेशी र जीवन्त राजनीतिक वातावरण सिर्जना गर्न सक्छ। सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गरी परिवर्तनको पक्षमा वकालत गर्न अहिले युवा नेपालीहरू राजनीतिमा सक्रिय भइरहेका छन् ।

यद्यपि, शक्तिको गतिशीलता र संरचनात्मक अवरोधहरू जस्ता चुनौतीहरू यथावत छन्। यद्यपि, तिनीहरूको बढ्दो उपस्थितिले थप समावेशी लोकतन्त्रतर्फको आशाजनक परिवर्तनको सङ्केत गर्छ।

क्याटेगोरी : दृस्टी कोण
ट्याग : #hot, #sunil maharjan, #नेपाली राजनीतिमा युवा सहभागितालाई थप वृद्धि गर्ने केही सम्भावित योजना, #सुनिल मर्हजन